Kijk niet naar een probleem, maar focus op het echte probleem!

Korporaal Wout

Vaak reageren we (gemakkelijkheidshalve) enkel op het zichtbaar gedrag, zonder ons af te vragen: “Waarom vertoont iemand dat bepaald gedrag?”. Het zichtbare gedrag is echter het gevolg van wat er bij hem/ haar verborgen zit onder de waterlijn. Dit laatste is veel moeilijker te detecteren/ begrijpen. Het vergt een inspanning om, door actief te luisteren, te begrijpen waarom hij/ zij dit zichtbaar gedrag vertoont. Een voorbeeld:

In de opleiding “Coachend Leiderschap” voor kandidaat-korporaals bij de Brandweer aan het PIVO maakte ik kennis met Wout (fictieve naam). Een kerel, zo bleek uit zijn houding en antwoorden, met duidelijk heel wat in zijn mars. Ik begreep dan ook niet waarom hij geen onderofficier of officier bij de Brandweer wou worden. Steevast was zijn antwoord: ” Ik kan er niet de nodige tijd voor vrijmaken.” Uit een goed gesprek na de opleiding bleek echter dat hij er van overtuigd was, “niet in slim genoeg te zijn om officier of onderofficier te worden”. Het vertoonde gedrag was dus niet het gevolg van tijdsgebrek (een probleem), maar van een (onzichtbare) persoonlijke overtuiging (het echte probleem) .

Waarom vertoont iemand een gedrag?

Medewerkers en collega’s vertonen aan boven de waterlijn een gedrag. Vaak beperken leidinggevenden zich, spijtig genoeg, tot het louter beoordelen van dit zichtbaar gedrag, zonder zich af te vragen wat er aan de basis van ligt.

Volgens het IJsbergmodel van McClelland vloeit iemand zijn gedrag voort uit wat er niet zichtbaar is onder de waterlijn: zijn overtuiging (“Ik ben te dom”), zijn normen en waarden (“Integriteit is belangrijk voor mij”), zijn eigenschappen (“Hij is een gedreven iemand”) en zijn drijfveren (“Ik wil mensen helpen!”). Wil je te weten komen waarom iemand een bepaald gedrag vertoont, moet je proberen te doorgronden, waar dit uit voortkomt. De echte uitdaging voor leidinggevenden bevindt zich dan ook onder de waterlijn, onzichtbaar voor het blote oog.

Durf onder de waterlijn te kijken

Het vergt echter durf om dieper te graven en te zoeken wat het echte probleem is. Je loopt namelijk als leidinggevende de kans op problemen te stoten, waar je eigenlijk liever niet mee wordt geconfronteerd. Door bewust onder de waterlijn te kijken, kan je je medewerkers en collega’s beter begrijpen, kan je problemen (voortijdig) ontdekken en zo crisissen vermijden. Het is dus zeker de moeite waard om hier de nodige tijd en energie voor vrij te maken!

Hoe onder de waterlijn kijken?

Het begint met actief luisteren. Het zich oprecht geïnteresseerd opstellen. De tijd en ruimte vrijmaken en nemen om te begrijpen wat er zich onder de waterlijn afspeelt. Het stellen van belangstellende open vragen en het durven doorvragen naar het waarom van een waargenomen gedrag.

Ware Leiders

Het vermogen om onder de waterlijn te durven kijken, onderscheidt de ware leiders van de rest. Het stelt hen in staat om niet alleen te reageren op symptomen, maar om de kern van problemen aan te pakken en duurzame oplossingen te vinden.

Ik nodig dan ook iedereen uit om regelmatig, in een open communicatie, met oprechte interesse onder de waterlijn te kijken.